31 Mayıs Dünya Tütünsüz Günü
31 Mayıs tarihi, Dünya Sağlık Örgütü tarafından tütün ürünü kullanımının sağlık zararları başta olmak üzere tüm zararlarına dikkat çekmek, tütün ürünü kullananlara bırakmaları için bilinç kazandırmak, toplumda, tütün ürünü kullanmaktan kaçınma yönünde farkındalık oluşturmak amacıyla “Dünya Tütünsüz Günü” olarak ilan edilmiş olup ülkemizde de çeşitli etkinliklerle kutlanmaktadır.
Küresel tütün salgını, tüm dünyada sağlığın bozulmasına ve yaşam kaybına sebep olan önlenebilir risk faktörleri arasında ilk sırada yer almakta ve dünyada her yıl 8 milyondan fazla kişinin ölümüne sebep olmaktadır. Bu ölümlerin yaklaşık 1.3 milyonunu, tütün ürünü kullananlar değil, tütün dumanına maruz kalanlar oluşturmaktadır. Tütün ürünleri sadece onu kullananlara değil, bireyin çevresine ve tüm topluma pek çok yönden belirgin zararlar vermektedir.
Bilimsel çalışmalar, tütün ürünü kullanımının vücudun hemen hemen her organını etkileyerek zarar verdiğini, bağışıklık sistemini zayıflatarak vücudu hastalıklara karşı savunmasız hale getirdiğini ve Covid-19’a ilişkin riskleri artırdığını açıkça göstermektedir. Bununla birlikte; tütün dumanına maruziyetin de tütün ürünü kullanımına benzer zararları taşıdığı bilimsel bir gerçektir. Bilhassa Covid-19 ile mücadele ettiğimiz bu dönemde; tütün ürünü kullanımı, her zamankinden çok daha fazla tehlike içermekte ve tütün ürünü kullanımını bırakmak da her zamankinden çok daha fazla önem taşımaktadır. Tütün ürünü kullanımını bırakmak, Covıd-19 enfeksiyonunu riskini ve şiddetini azaltmak için, tütün ürünü kullananlara yardımcı olacak en önemli kalkandır.
Tüm bu riskler göz önünde bulundurarak, Dünya Sağlık Örgütü tarafından, bu yıl kutlanacak olan “Dünya Tütünsüz Günü” etkinliklerinin ana teması, “Sigara Bırakma” olarak belirlendi. 2021 yılı etkinliklerinde; tüm dünyada, tütün ürünü kullanımının bırakılmasını teşvik edecek çalışmalar yapılması için harekete geçildi.
Tütün ürünü kullanımını bırakmak, her zaman ve her yaşta büyük fayda sağlamaktadır. Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre 30’lu yaşlarda sigarayı bırakanların yaşam süresi, sigara içmeye devam edenlere göre yaklaşık 10 yıl artmaktadır. Beklenen yaşam süresindeki bu artış, erken yaşlarda sigara bırakmayla artmakta ve sağladığı yararlar da belirgin olarak görülmektedir. Örneğin kalp krizi geçirdikten sonra sigarayı bırakan kişilerin, yeni bir kalp krizi geçirme riskleri %50 oranında azalmaktadır. Halihazırda sigaraya bağlı sağlık sorunları gelişmiş olan bireyler de sigarayı bıraktıktan sonra, sigara içmeye devam edenlere göre daha sağlıklı bir hayat sürebilmektedir.
Tütün ürünü kullanımı bırakıldığı andan itibaren, oluşturduğu sağlık riskleri gerilemekte ve vücutta olumlu bir değişim başlamaktadır. İlk sigara bırakma gününden itibaren akciğerlerde, kalpte değişim başlamakta, yüksek kalp atış hızı, kan basıncı, karbon monoksit seviyesi normale dönmekte ve zamanla bağışıklık sistemi güçlenmektedir. 2-12 hafta içinde dolaşım düzelmekte ve akciğer kapasitesi artmakta, öksürük ve nefes darlığı azalmaktadır. Ayrıca tütün ürünü kullanımının bırakılması ile çevredeki bireylerin, özellikle de çocukların tütün dumanına maruziyetten korunması da büyük kazançtır.
Dünya genelindeki 1,3 milyar tütün ürünü kullanıcısının %60'ı tütün ürünü kullanımını bırakmak istemekte ancak yalnızca %30'u bunu başarılı bir şekilde yapabilmektedir. Sigara bırakma konusunda başarı sağlayan pek çok kişinin çeşitli denemelerin ardından bu başarıya ulaştıkları bilinmektedir. Bireysel olarak bırakma girişiminde bulunmak ve bırakmak elbette mümkündür ancak yeterli destek olmadan bırakmaya çalışmak, bireyi zorlayabilmektedir. Ancak sigara bırakma sürecinde, bilimselliği kanıtlanmış, profesyonel sigara bırakma hizmetlerine erişmek, tütün ürünü kullanıcılarının bu bağımlılıktan kurtulma şanslarını oldukça artırmaktadır.
Ülkemizde bu yıl Dünya Tütünsüz Günü temasına uygun olarak, tütün ürünü kullananların bu bağımlılıktan kurtulmasını sağlamak ve sağlıklı yaşam alışkanlıklarını geliştirmek amacıyla Mayıs 2021 itibarıyla “BAŞARABİLİRSİN” adında bir sigara bırakma kampanyası başlattık. Bu kampanyaya, öncelikle toplumda kamu kurumlarında çalışan toplumda rol model sağlık çalışanı, öğretmen, kolluk kuvveti personeli, hakim, savcı gibi meslek gruplarından başlandı ve 31 Mayıs 2021 tarihi itibarıyla toplumun tamamına açıldı.
Sigara bırakmak isteyen bireyler, alo171.saglik.gov.tr internet sitesinde “BAŞARABİLİRSİN” sekmesindeki, kampanya katılım formunu doldurarak veya ALO 171 Sigara Bırakma Danışma Hattını arayarak kampanyaya katılmak için gerekli ilk adımı atabilir. Başvuruda bulunan bireylerle iletişim kurularak sigara bırakma polikliniği randevuları alınmakta, alanda çalışan hekimler ve akademisyenler tarafından yüz yüze ya da internet üzerinden verilen eğitimler ile sigara bırakma ve bunu sürdürmeye yönelik motivasyonları artırılmaktadır.
Covid-19 salgın koşullarına rağmen konuya özel eğitim alan hekimler ile 556 sigara bırakma polikliniğinde sigara bırakma hizmeti sunulmaya devam edilmektedir. “BAŞARABİLİRSİN” kampanyası ile sigara bırakmak için başvuruda bulunan hastalara hekimlerinin muayenesi ve değerlendirmesi doğrultusunda sigara bırakma tedavisinde, bilimsel olarak etkinliği kanıtlanmış ilaçlar ile tedavi başlanmakta ve bırakma süreci desteklenmektedir. Sigara bırakma tedavisinde kullanılan, ancak ülkemizde geri ödeme kapsamında olmayan ilaçlar ile Nikotin Replasman Tedavisi preperatları Cumhurbaşkanı Kararı doğrultusunda Bakanlığımız tarafından alınarak hekimlerimiz tarafından, uygun görülen hastaların sigara bırakma tedavisinde ücretsiz olarak kullanılmaktadır.
“BAŞARABİLİRSİN” kampanyası ile sigara bırakma sürecine giren bireyler bu süreçte yalnız bırakılmadan hem sigara bırakma polikliniklerindeki kontrolleri hem de ALO 171 Sigara Bırakma Danışma Hattı tarafından yapılan geri dönüş aramaları ile yakından izlenecektir. Bireyler, Danışma Hattı tarafından belirli periyodlarla yapılan geri dönüş aramalarıyla bir yıl boyunca takip edilecek ve sigara bırakma sürecini sürdürmesi için desteklenecektir. Yapılan geri dönüş aramalarında bireyler sigara bırakma sürecinde yaşanan nikotin yoksunluk belirtileri veya fizyolojik zorluklarla baş etme konusunda cesaretlendirilerek motivasyonları artırılacaktır.
Ülkemizin “Tütünsüz Türkiye” hedefine ulaşmasına katkı sağlamak için tütün ürünü kullanan bireylerin “BAŞARABİLİRSİN” kampanyası katılarak, bırakmak için attıkları adım çok değerlidir.
Unutulmamalıdır ki tütün ürünleri söz konusu olduğunda, gerçek kazananlar, bırakanlardır.