25 Nisan Dünya Sıtma Günü
Sıtma; insanlara parazit taşıyan sivrisineğin sokmasıyla bulaşan, zamanında tedavi edilmezse öldürücü olabilen, nöbetler halinde ateş ve titremeye neden olan bir hastalıktır. Halen dünyada büyük çoğunluğu Afrika kıtasında yer alan 87 ülkede yaygın olarak görülmektedir. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), 2019 yılında 229 milyon sıtma vakası görüldüğünü ve bunların 409 bininin hayatını kaybettiğini bildirmektedir.
2007 yılında yapılan Dünya Sağlık Asamblesinde 25 Nisan, sıtmayı kontrol etmeye yönelik küresel çabaları ve elde edilen kazanımları kutlamak, hastalığının önlenmesi ve kontrolüne yönelik çalışmaların devamlılığına olan ihtiyacı vurgulamak amacıyla üye devletler tarafından “Dünya Sıtma Günü” olarak belirlenmiştir.
Ülkemizde tarih boyunca en önemli hastalıklarından biri olan sıtma ile mücadelemiz Osmanlı İmparatorluğu döneminde başlamış Cumhuriyet döneminde daha da yoğunluk kazanmıştır. Bakanlığımızca yürütülen başarılı çalışmalar neticesinde 2000 yılında 11.378 olan yerli sıtma vakası, 2005 yılında 2.036’ya düşmüştür. Ülkemizde sıtmanın elimine edilebilme şartlarının oluştuğu kararına varılarak Sıtma Eliminasyon Programı başlatılmış ve büyük bir başarıya imza atılarak yerli sıtma bulaşı sona erdirilmiştir. Ancak sıtmanın yaygın olarak görüldüğü ülkelere gidenler hastalığa sebep olan paraziti oradan alarak hastalığa yakalanabilmektedir.
Ülkemizde sıtma etkenini nakleden sivrisinek türlerinin bulunması, iklim ve çevresel faktörler, büyük nüfus hareketleri, düzensiz göçmenler, ülkemizin sıtmanın yayılabileceği subtropikal bölgede yer alması ve iklim değişikliği nedeniyle ortalama hava sıcaklıklarında gözlenen artışlar nedeniyle ülkemizde hastalığın tekrar görülme riski arttığından, hastalığın önlenmesine yönelik faaliyetlerimiz kesintisiz olarak devam etmektedir. Sıtma bulaşının yeniden başlamasının önlenmesine ilişkin tedbirlerin devamlılığını vurgulayan Dünya Sağlık Örgütü Aşkabat Bildirgesi Sayın Bakanımız tarafından imzalanmıştır.
DSÖ; 2021 yılı Dünya Sıtma Günü temasını “Hedef: sıfır sıtma” olarak belirlemiştir. Sıtma eliminasyonunu başaran ve başarmaya yaklaşan ülkelerin başarılarına vurgu yapılmaktadır. Bu ülkelerin başarılarının, hastalığı ortadan kaldırmak ve halklarının sağlığını iyileştirmek için çalışan diğer ülkelere ilham olacağına işaret edilmektedir.
Sıtma hastalığına karşı hâlihazırda onay verilmiş bir aşı bulunmamaktadır. Bu nedenle; sivrisinek sokmalarına karşı kişisel korunma, hastalığın önlenmesinde ilk savunma hattı niteliğindedir. Diğer bir yöntem ise hastalığa karşı koruyucu ilaç kullanımıdır.
Sıtmadan koruyucu ilaçlar Bakanlığımız Seyahat Sağlığı Merkezlerinde ÜCRETSİZ olarak verilmektedir.
Seyahat öncesi; en az 15 gün önce Seyahat Sağlığı Merkezlerine başvurularak gidilecek ülkedeki sıtma riski hakkında bilgi alınabilir ve koruyucu ilaç temin edilebilir.
Seyahat esnasında;
a) Sıtma riskli ülke/bölge ziyaretlerinde sivrisinek sokmalarından korunmak için:
- Uzun kollu gömlek ve pantolon gibi vücutta açık yer kalmayacak şekilde mümkün olduğunca kapalı kıyafetlerin giyilmesi tercih edilmelidir.
- Konaklamak ve dinlenmek amacıyla kliması olan kapalı yerlerde veya kapı ve pencerelerinde sineklik olan yerlerde kalınmalıdır. Eğer gece dışarıda kalınacaksa cibinlik altında uyunması önerilmektedir.
- Gebe ve emziren kadınlar, güvenliği kanıtlanmış, Bakanlığımızdan ruhsatlı ve onaylı repellentler (sivrisinek kovucular) kullanmalıdır.
- Bu ürünler, mutlaka kullanma talimatı doğrultusunda uygulanmalıdır.
- Bebek ve çocuklarda kullanmadan önce mutlaka ürünün kullanma talimatı incelenmeli ve önerilen yaş gruplarında kullanılmasına dikkat edilmelidir.
- 2 aydan küçük çocuklarda repellent kullanılmamalıdır.
- Repellentler çocukların elleri, gözleri ve ağızları ile varsa ciltteki kesilere uygulanmamalıdır. Yetişkinler repellenti kendi ellerine sıktıktan sonra ellerini sürerek çocukların yüzlerine uygulamalıdır.
- Güneş koruyucu kullanılacaksa önce güneş koruyucu kullanılmalı, sonrasında repellent kullanılmalıdır.
- Bebek ve çocuklara kollarını ve bacaklarını örten giysiler giydirilmelidir.
- Bebeklerin ve çocukların korunması amacıyla bebek arabaları ve taşımak amacıyla kullanılan araçlarda sivrisineklerden korunmayı sağlayıcı tedbirler alınmalıdır.
b) Sıtmadan koruyucu ilaç hekim tarafından önerilen dozda ve sürede kullanılmalıdır.
Seyahat dönüşü; baş ağrısı, halsizlik, yorgunluk, abdominal rahatsızlık, kas ve eklem ağrısı şikayetleri olması durumunda koruyucu ilaç kullanılmış olsa dahi en kısa sürede bir sağlık kuruluşuna başvurulması gerekir.